U wielu dzieci z FASD obserwuje się niedobór wzrostu oraz problemy z karmieniem.  Jednocześnie, niedobory pokarmowe mogą pogarszać funkcjonowanie układu nerwowego i przyczyniać się do zaostrzenia istniejących problemów z uczeniem, zapamiętywaniem, uwagą czy zachowaniem.

U niemowląt i małych dzieci z FASD obserwuje się  zaburzenia ssania, problemy z koordynacją odruchów ssania i połykania przekładające się na wolny przyrost masy ciała. W przypadku pojawienia się takich objawów wskazana jest porozumienie się z pediatrą, który może zalecić dalsze konsultacje (neurologopedy, fizjoterapeuty) oraz np. zmianę butelki czy zwiększenie kaloryczności mieszanki.

Jak pokazują badania, u starszych dzieci z FASD obserwuje się późniejsze niż u dzieci zdrowych nabywanie umiejętności samodzielnego jedzenia, a co za tym idzie późniejsze wprowadzanie pokarmów stałych, zaburzenia uczucia głodu i sytości, podjadanie lub niedojadanie/ukrywanie jedzenia.1 Występuje również wzmożony apetyt na słodycze przekładający się na nadmierne spożycie cukrów prostych.2 Dzieci z FASD w wieku nastoletnim są bardziej narażone na wystąpienie nadwagi i/lub otyłości niż ich zdrowi rówieśnicy. Zależność dotyczy szczególnie dziewcząt, u których prawdopodobieństwo otyłości jest trzykrotnie większe niż w przypadku ich zdrowych koleżanek.3 Jak pokazują badania, przyczyna otyłości nie leży w samym FASD, a  jest związana z  nadmiernym przyjmowaniem kalorii. Jednocześnie wykazano, że dzieci z FASD są narażone na liczne niedobory pokarmowe min. białka, kwasów omega 3, magnezu, potasu, cynku, witaminy E, C i K, niacyny i choliny.4 Dlatego właśnie należy dbać o właściwą dietę i stan odżywienia dzieci i nastolatków z FASD. Zalecenia w tym zakresie nie powinny się różnić od rekomendacji w przypadku dzieci zdrowych. Zalecanie jest żywienie w oparciu o tzw. piramidę zdrowego żywienia opublikowaną przez Instytut Żywności i Żywienia, w której podstawę stanowią warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, a następnie nabiał, ryby i drób i tłuszcze pochodzenia roślinnego (https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/piramida-zdrowego-zywienia-i-aktywnosci-fizycznej-dla-osob-doroslych). Dzieci nie powinny jeść słodyczy ani przyjmować słodzonych sków i napojów! Takie żywienie z pewnością zapewni dziecku właściwą podaż energii i składników odżywczych. W przypadku FASD ważne jest przestrzeganie regularności posiłków (4-5 posiłków co 3-4 godziny) oraz rytuałów związanych z jedzeniem – wspólnego zasiadania do stołu, niewykonywania podczas posiłku innych rozpraszających czynności (np. oglądania telewizji, zabawy). Należy dbać również o codzienną aktywność fizyczną.

Nie ma żadnych dowodów na skuteczność diet eliminacyjnych (np. bezglutenowej, bezmlecznej) w leczeniu czy nawet wspomaganiu terapii FASD! Diety takie stosowane przy braku wskazań szkodzą, prowadzą do niedoborów pokarmowych, co może przekładać się na pogorszenie funkcjonowania dziecka!

Dzieci z FASD, tak jak wszystkie dzieci powinny otrzymywać suplementację witaminy D3, w stosownych do wieku dawkach, przez cały rok lub w okresie od kwietnia do września (w zależności od ekspozycji na słońce). Można również rozważyć suplementację wielonienasyconych kwasów tłuszczowych DHA. Choć, w przypadku FASD, dysponujemy jedynie wynikami badań na modelu zwierzęcy to udowodniono korzystne działanie DHA u dzieci zdrowych.5 Nie ma natomiast wskazań do suplementacji choliny (w sytuacji braku niedoboru) badania na zwierzętach przyniosły obiecujące wyniki6 , które nie potwierdziły się jednak w badaniach klinicznych z udziałem pacjentów z FASD.7

Reasumując: u dzieci z FASD obserwuje się zwiększone ryzyko nieprawidłowej masy ciała oraz niedoborów pokarmowych. Zalecenia dietetyczne pokrywają się jednak z rekomendacjami dla dzieci zdrowych, należy jednak dbać o ich skrupulatne przestrzeganie i w razie wątpliwości porozumieć się z pediatrą i dietetykiem.

Bibliografia:

  1. Amos-Kroohs RM, Fink BA, Smith CJ, et al. Abnormal Eating Behaviors Are Common in Children with Fetal Alcohol Spectrum Disorder. J Pediatr. 2016;169:194-200.e1. doi:10.1016/j.jpeds.2015.10.049
  2. Werts RL, Van Calcar SC, Wargowski DS, Smith SM. Inappropriate Feeding Behaviors and Dietary Intakes in Children with Fetal Alcohol Spectrum Disorder or Probable Prenatal Alcohol Exposure. Alcohol Clin Exp Res. 2014;38(3):871-878. doi:10.1111/acer.12284
  3. Fuglestad AJ, Boys CJ, Chang P-N, et al. Overweight and Obesity Among Children and Adolescents with Fetal Alcohol Spectrum Disorders. Alcohol Clin Exp Res. 2014;38(9):2502-2508. doi:10.1111/acer.12516
  4. Nguyen TT, Risbud RD, Chambers CD, Thomas JD. Dietary Nutrient Intake in School-Aged Children With Heavy Prenatal Alcohol Exposure. Alcohol Clin Exp Res. 2016;40(5):1075-1082. doi:10.1111/acer.13035
  5. Wellmann KA, George F, Brnouti F, Mooney SM. Docosahexaenoic acid partially ameliorates deficits in social behavior and ultrasonic vocalizations caused by prenatal ethanol exposure. Behav Brain Res. 2015;286:201-211. doi:10.1016/j.bbr.2015.02.048
  6. Schneider RD, Thomas JD. Adolescent Choline Supplementation Attenuates Working Memory Deficits in Rats Exposed to Alcohol During the Third Trimester Equivalent. Alcohol Clin Exp Res. 2016;40(4):897-905. doi:10.1111/acer.13021
  7. Nguyen TT, Risbud RD, Mattson SN, Chambers CD, Thomas JD. Randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial of choline supplementation in school-aged children with fetal alcohol spectrum disorders. Am J Clin Nutr. 2016;104(6):1683-1692. doi:10.3945/ajcn.116.142075